Lưu ký chứng khoán là gì? Thủ tục rút/gửi lưu ký chứng khoán

Đầu tư chứng khoán là một trong những hoạt động mang đến nguồn thu nhập chính cho rất nhiều người. Rất nhiều những thuật ngữ thông thường được biết đến nhưng vẫn chưa hiểu rõ phải không nào. Trong đó lưu ký chứng khoán là một trong những hoạt động cơ bản nhất cần được quan tâm và tìm hiểu. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu định nghĩa hoạt động này cũng như cách thực hiện công việc này.

Lưu ký chứng khoán là gì?

Lưu ký chứng khoán là hoạt động nhận tiền gửi, bảo quản, chuyển nhượng và ghi nhận quyền sở hữu chứng khoán của khách hàng một cách an toàn trên hệ thống tài khoản lưu ký sẽ do Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) quản lý. Việc này nhằm bảo đảm quyền và lợi ích liên quan đến chứng khoán của người sở hữu.

Nói cách khác, hình thức lưu ký một chứng khoán là một trong những điều kiện để thực hiện các giao dịch trên thị trường chứng khoán thông qua việc ký kết hợp đồng mở tài khoản tại các thành viên lưu ký.

Chứng khoán sau khi được lưu ký sẽ được ghi vào tài khoản đứng tên nhà đầu tư. Từ đây, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng, ghi giảm mà không cần bàn giao chứng từ, chứng chỉ chứng khoán.

Việc này giúp cho các giao dịch chứng khoán diễn ra đơn giản và thuận tiện hơn. Từ đó nhà đầu tư có thể hiểu được lưu ký là gì. Hành động này sẽ giúp cho nhà đầu tư nắm được sự thay đổi tăng, giảm của cổ phiếu nhanh chóng hơn.

Tham khảo thông tin chi tiết: Cổ phiếu là gì? Phân loại & Lưu ý khi đầu tư cổ phiếu

Lưu ký chứng khoán để làm gì?

Hoạt động lưu ký này là vô cùng cần thiết để giao dịch trên thị trường chứng khoán. Chứng minh rằng chứng khoán là điều kiện tiên quyết để gia nhập thị trường chứng khoán.

Ngoài ra, chúng tôi còn tìm ra được một số lý do khác:

• Giúp tiết kiệm chi phí khi in chứng chỉ chứng khoán và bảo quản chứng chỉ chứng khoán.
• Giúp chứng khoán không bị hư hỏng, mất cắp, mất mát.
• Đồng thời đảm bảo tính thanh khoản nhanh, góp phần tăng thêm vòng quay vốn của thị trường và nhà đầu tư.
• Sẽ làm giảm rủi ro cho hoạt động của thị trường.

Từ những nguyên nhân trên càng thôi thúc nhà đầu tư tiến hành việc ký quỹ.

Vì sao phải lưu ký chứng khoán?

Ban đầu, giống như bất kỳ loại hàng hóa nào khác, giao dịch chứng khoán kết thúc khi người bán giao chứng chỉ chứng khoán cho người mua và nhận tiền. Khi đó quy mô thị trường còn nhỏ nên hệ thống thanh toán này rất phù hợp nhờ tính đơn giản và dễ hiểu.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển không ngừng của thị trường cũng như công nghệ thông tin, các hệ thống thanh toán như thế này trở nên lỗi thời vì:

• Khi chứng khoán lưu ký được sử dụng trong quá trình thanh toán, các rủi ro mất mát, trộm cắp và giả mạo trong giao dịch sẽ được ngăn chặn một cách hiệu quả.
• Quy trình rút hoặc chuyển chứng chỉ được sắp xếp hợp lý hơn, không rườm rà như trước đây.
• Nếu không may làm mất giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán, nhà đầu tư vẫn có thể mua hoặc bán chứng khoán trong thời gian chờ cấp sổ mới.
• Việc thanh toán được thực hiện hoàn toàn bằng hệ thống chuyển khoản thay vì trao tay như trước đây, sẽ đẩy nhanh quá trình thanh toán.
• Quy trình thực hiện lưu ký cũng khá đơn giản, vui lòng xem chi tiết tại đây.

Hiện tại, rất nhiều sàn giao dịch đang cung cấp dịch vụ này từ xa miễn phí tại nơi ở hoặc nơi làm việc, giúp các nhà đầu tư trong và ngoài nước thực hiện lưu ký  một cách thuận tiện và dễ dàng. Trong đó, sàn giao dịch chứng khoán Hose được nhiều người tin tưởng và lựa chọn để tư vấn dịch vụ lưu ký.

Có thể bạn quan tâm: Top 10 sàn giao dịch chứng khoán uy tín tại Việt Nam

Hệ thống lưu ký chứng khoán Việt Nam

Hệ thống lưu ký của Việt Nam bao gồm Trung tâm lưu ký chứng khoán và các thành viên lưu ký. Trong đó:

• Thành viên lưu ký sẽ là các công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại hoạt động tại Việt Nam được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận cho phép đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán. Thêm vào đó là được Trung tâm lưu ký  chấp thuận trở thành thành viên của Trung tâm lưu ký . Được quy định rõ tại điểm a khoản 1 Điều 56 Luật chứng khoán 2019.
• Việc lưu ký thế này của nhà đầu tư chỉ được thực hiện tại các thành viên lưu ký của Trung tâm giao dịch chứng khoán.

Để đảm bảo quyền cũng như lợi ích của khách hàng tham gia, thành viên lưu ký chịu trách nhiệm mở tài khoản chứng khoán chi tiết và quản lý riêng tài sản của từng cá nhân, tránh nhầm lẫn, khó kiểm soát.

Theo quy chế về lưu ký , tài sản chứng khoán của khách hàng tại thành viên lưu ký là tài sản thuộc sở hữu của khách hàng và được quản lý một cách tách biệt nhất với tài sản của thành viên.

Thành viên lưu ký được quy định tuyệt đối không được sử dụng chứng khoán trong tài khoản của khách hàng trong mọi trường hợp, nếu bị phát hiện sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Nguyên tắc lưu ký là gì?

Đối tượng có thể thực hiện việc lưu ký: Khách hàng có nhu cầu, thành viên đã từng lưu ký, trung tâm thực hiện việc lưu ký. Quy trình thực hiện sẽ trải qua hai giai đoạn nhất định như sau: Thứ nhất, khách hàng tiến hành đăng ký lưu ký lầm đầu tại trung tâm lưu ký . Thứ hai, thành viên lưu ký tái lưu ký các chứng khoán tại Trung tâm lưu ký.

Sau khi khách hàng ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký, thành viên lưu ký với tư cách là người được ủy quyền sẽ thay mặt khách hàng muốn lưu ký thực hiện các nghiệp vụ như đăng ký, lưu ký, bù trừ và tất toán chứng khoán.

Sau khi thành viên lưu ký mở tài khoản thành công đứng tên thành viên lưu ký tại trung tâm, sau đó trung tâm sẽ nhận tái lưu ký chứng khoán từ thành viên lưu ký được khách hàng ủy quyền trên. Người này sẽ là người được thành viên ủy quyền thực hiện các nghiệp vụ liên quan đến đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán.

Hiệu lực lưu ký chứng khoán

Hoạt động này có hiệu lực kể từ thời điểm Trung tâm VSD hạch toán trên tài khoản lưu ký  có liên quan của thành viên mở tại Trung tâm lưu ký. Điều này rất quan trọng nhé vì chúng thể hiện việc lưu ký là đã thành công. Nói đến đây thì chúng ta nên phân biệt giữa chứng khoán đã được lưu ký và chứng khoán chưa được lưu ký.

Chứng khoán chưa lưu ký là chứng khoán tồn tại dưới hình thức sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu cổ phần mà các cổ đông thường mua, bán, chuyển nhượng dưới các hình thức khá đơn giản. Nếu công ty đó là công ty đại chúng và đã hoàn thành thủ tục thì các tài liệu như sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán sẽ không có giá trị để bán.

Vì vậy, về cơ bản, hai loại chứng khoán này chỉ khác nhau về hình thức sở hữu.

• Chứng khoán chưa được lưu ký: Được ghi nhận dưới Sổ cổ đông hay Giấy chứng nhận sở hữu cổ phiếu đó.
• Chứng khoán đã được lưu ký: Được ghi nhận hẳn trên tào khoản đã đăng ký.

Làm thế nào để lưu ký chứng khoán?

Cách thức thực hiện việc lưu ký cũng rất đơn giản, chúng ta chỉ cần làm theo từng bước sau đã có thể thành công. Các bước thực hiện mà nhà đầu tư nào cũng cần biết:

Bước 1: Bạn mở tài khoản giao dịch chứng khoán (nếu chưa có tài khoản giao dịch chứng khoán).

Bước 2: Quý khách điền phiếu lưu ký được kèm theo sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán và đưa cho nhân viên dịch vụ của Trung tâm lưu ký.

Bước 3: Nhân viên thực hiện giao dịch sẽ tiến hành kiểm tra thông tin trên sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán và đối chiếu thông tin này với thông tin tổ chức phát hành đã đăng ký với Trung tâm Lưu ký Việt Nam (VSD). Tiếp theo sau đó hoàn thiện hồ sơ và gửi đến VSD.

Bước 4: Sau khi nhận được hồ sơ hợp lệ từ VSD, sàn giao dịch sẽ ghi nhận việc tăng giá chứng khoán tương ứng của bạn vào hệ thống. Hệ thống sẽ tự động gửi tin nhắn SMS thông báo kết quả cho bạn.

Các chứng khoán này được hạch toán theo loại chứng khoán mà bạn sở hữu, có thể tự do chuyển nhượng, hạn chế chuyển nhượng hoặc giao dịch chờ xử lý. Bạn thấy không chỉ bằng 4 bước đơn giản thôi thì đã có thể hoàn thành được lưu ký.

Thủ tục rút – gửi lưu ký chứng khoán

Nhà đầu tư đã biết cách thức thực hiện lưu ký cũng như lợi ích mà chúng mang lại. Có phải bạn vẫn còn thắc mắc thủ tục rút – gửi lưu ký của các chứng khoán như thế nào phải không?

Thủ tục gửi lưu ký chứng khoán

Hồ sơ gửi

Để gửi hồ sơ về việc đăng ký lưu ký, khách hàng cần chuẩn bị các giấy tờ cần thiết sau:

• Đối với khách hàng cá nhân
  • Sổ / Giấy chứng nhận quyền sở hữu cổ phần (bản gốc);
  • Chứng minh nhân dân hợp lệ (01 bản photo và bản chính để đối chiếu);
  • Phiếu lưu ký chứng khoán (mẫu 08A / LK đính kèm): 03 bản chính.
• Đối với khách hàng tổ chức
  • Sổ / Giấy chứng nhận quyền sở hữu cổ phần (bản gốc);
  • Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (01 bản sao có công chứng của chính quyền);
  • Giấy giới thiệu của người được ủy quyền làm thủ tục lưu ký;
  • Chứng minh nhân dân của người được ủy quyền làm thủ tục lưu ký (01 bản photocopy);
  • Phiếu lưu ký chứng khoán (mẫu 08A / LK đính kèm): 03 bản chính

Lưu ý: Trường hợp có sự sai lệch giữa ngày cấp CMND / Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp giữa thông tin nhận dạng nhà đầu tư do tổ chức phát hành đăng ký tại VSD và thông tin nhận dạng nhà đầu tư do TVLK cập nhật vào hệ thống của VSD thì khách hàng sử dụng cổ phiếu lưu ký phiếu 08B / LK và kèm theo bản sao CMND / ĐKKD bản cũ.

Thực hiện gửi

Khách hàng mang hồ sơ đến trung tam VSD làm thủ tục lưu ký.

Lưu ý: Việc lưu ký của khách hàng chỉ xem như thành công khi thông tin (họ tên, số và ngày cấp CMND / ĐKKD) của khách hàng trên Sổ / Giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán khớp với thông tin trên CMND / BUS khớp với khách hàng.

Thủ tục rút chứng khoán lưu ký

Cần đáp ứng được các yêu cầu sau để rút lưu ký:

• Chỉ rút chứng khoán trong tài khoản giao dịch chứng khoán thông thường;
• Khách hàng có thể rút một phần hoặc toàn bộ số chứng khoán mà mình sở hữu.

Hồ sơ rút chứng khoán bao gồm:

• Giấy đề nghị rút chứng khoán của Khách hàng (Mẫu 16A / LK)
• Các tài liệu khác (nếu có)
• Bản chính CMND (cá nhân trong nước) / Hộ chiếu (cá nhân nước ngoài)
• Giấy ủy quyền cho người làm thủ tục rút tiền chứng khoán và CMND / Hộ chiếu của người được ủy quyền (Khách hàng là tổ chức)

Các bước thực hiện:

• Khách hàng đến trực tiếp các chi nhánh / phòng giao dịch của trung tâm lưu ký để làm thủ tục;
• Khi VSD chấp thuận đơn xin rút chứng khoán thì nhà đầu tư sẽ nhận được sổ / giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán do tổ chức phát hành cấp.

Lưu ký chứng khoán có mất phí không?

Một câu hỏi khác cũng khiến nhiều người băn khoăn, đó là lưu ký chứng khoán có thu phí hay không. Hiện nay, phí lưu ký sẽ được chia thành nhiều loại khác nhau.

• Đối với các loại chứng khoán như chứng chỉ quỹ, cổ phiếu, chứng quyền, mức phí sẽ là 0,4 đồng / cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền / tháng.
• Đối với chứng khoán là trái phiếu, mức phí sẽ là 0,2 đồng / trái phiếu / tháng.

Người nộp phí lưu ký chứng khoán cho trung tâm VSD là thành viên lưu ký hoặc tổ chức mở tài khoản lưu ký và nộp hàng tháng, trước ngày 15 của tháng tiếp theo.

Có thể bạn quan tâm: So sánh cổ phiếu và trái phiếu theo quy định pháp luật hiện hành

Từ bài viết trên của Beat Đầu Tư mong rằng có thể giúp mọi người có thể hiểu rõ ràng hơn về việc thực hiện lưu ký chứng khoán cũng như nguyên tắc cần nắm. Những thông tin này sẽ giúp nhà đầu tư hiểu rõ được ý nghĩa sâu hơn về đầu tư chứng khoán. Để hiệu quả hơn nữa, bạn nên tham khảo thêm thông tin về sideway là gì trong nội dung bài viết tới của chúng tôi.

Mã ID: k472